کارایی بسیاری از مصرف‌کنندگان دستگاه‌های ذخیره‌ساز به پارامترهایی مانند ظرفیت، امکانات ارتباطی، ابزارهای پشتیبان‌گیری، انواع رِید و نصب آسان توجه بیش‌تری نسبت به پارامتر کارایی دارند، در حالی که در نظر فروشندگان محصولات NAS این پارامترها کم‌ارزش‌تر هستند. زیرا در NAS عوامل زیادی در کارایی دخیل و تأثیرگذار هستند و می‌توانند یک NAS رده متوسط را فوق‌العاده یا بسیار ضعیف نمایش دهند. خرید یک NAS بدون در نظر گرفتن کارایی واقعی آن و ارزیابی این کارایی در شبکه خودشان ممکن است به شکست و یأس کامل منجر شود.

وقتی در محصولات NAS درباره کارایی صحبت می‌کنیم، منظور سرعت (توان خروجی) خواندن و نوشتن اطلاعات از روی شبکه است. این توان خروجی به چهار چیز بستگی دارد: کارایی NAS، کارایی ماشین کلاینت، کارایی شبکه و آن چیزی که شما در حال خواندن یا نوشتن هستید. معیار آخری در شکل 5 به‌طور خلاصه نشان داده شده است. در محک‌زنی File Copy با نرم‌افزار NASPT یک فایل بزرگ به اندازه 1.15 گیگابایت با پسوند BAK. ویندوز بالاترین کارایی را دارد. یعنی دستگاه‌های NAS یک فایل با حجم بالا را سریع‌تر از فایل‌های کوچک‌تر اما با تعداد بیش‌تر منتقل می‌کنند. به همین دلیل است که کم‌ترین کارایی به محک‌زنی Directory Copy با نرم‌افزار NASPT مربوط است که در آن 2833 فایل در 44 پوشه کپی شده‌اند. سرعت انتقال این حجم از اطلاعات یک دهم سرعت کپی فایل بزرگ است

اگر حجم فایل در حال کپی را کنار بگذاریم، پلتفرم پردازنده NAS تعیین‌کننده کارایی است و پس از آن فایل سیستم و سیستم‌عامل داخلی دستگاه اهمیت خواهند داشت. کارایی هارددیسک استفاده شده در NAS تا حدود زیادی تأثیرگذار نیست؛ زیرا زمان دسترسی، زمان Seek (مدت زمان یافتن مکان اطلاعات ذخیره شده) و چنین معیارهای در هارددیسک توسط سربار کپی اطلاعات از روی شبکه پوشانده می‌شوند. اندازه حافظه رم NAS هنگامی تأثیرگذار خواهد بود که اندازه فایل‌های خواندن و نوشتن کوچک‌تر از اندازه حافظه رم باشد. بنابراین، اگر شما می‌خواهید به‌طور دایم فایل‌های VOB از روی DVD با حجم یک گیگابایت را روی شبکه و NAS ذخیره کنید، به یک دستگاه NAS با حافظه رم کمی نیاز دارید. اگر دایم در حال کپی کردن فایل‌های با اندازه‌های کوچک هستید، به یک دستگاه NAS با حافظه رم زیادی نیاز دارید.  کارایی ماشین‌های کلاینت همانند معیارهای کارایی NAS مانند پردازنده، سیستم‌عامل و حافظه رم وابسته هستند. سیستم‌عامل‌های جدیدتر مانند ویندوز 7 و 8 به‌طور قابل توجهی بهینه‌سازی شده هستند و می‌توانند در انتقال فایل‌های بزرگی مانند ویدیو و موسیقی، توان خروجی شبکه را بهبود دهند. کارت‌های شبکه گیگابیتی نیز یک پارامتر تعیین‌کننده هستند. برخی از این کارت‌های شبکه می‌توانند توان خروجی را 100 به 200 مگابیت بر ثانیه افزایش دهند. سرعت شبکه نیز باید به اندازه کافی سریع باشد تا برای بخش‌های دیگر مشکل‌ساز نباشد. برای بسیاری از دستگاه‌های ذخیره‌ساز تحت شبکه امروزی این حرف یعنی باید از اتصالات و شبکه یک گیگابیت بر ثانیه و بالاتر استفاده کنند. برخی دستگاه‌های NAS تک درایو و حتی برخی از روترهای با درگاه USB محدود به سرعت 12.5 مگابیت بر ثانیه روی شبکه‌های صد مگابیتی هستند. اگر کلاینت یا کانکشن‌های شبکه کندتر از NAS باشند، نباید انتظار دریافت بالاترین کارایی را از دستگاه ذخیره‌ساز داشته باشید. اگر از شبکه‌های بی‌سیم استفاده می‌کنید، احتمالاً حتی نمی‌توانید بیش‌ترین کارایی یک NAS رده پایین با سرعت 50 مگابایت بر ثانیه را به دست بیاورید؛ مگر این‌که از روترهای پرسرعت 802.11ac استفاده کنید. برخی از این روترها واقعاً لینک‌های یک گیگابیتی در اختیار شما قرار می‌دهند. راه‌کار دیگر افزایش سرعت می‌تواند بهبود سیگنال‌ها و استفاده از تقویت‌کننده‌ها یا آنتن‌های خارجی باشد. خلاصه این‌که اگر حتی یک NAS رده متوسط بازار را خریداری کنید، باید از شبکه‌هایی با کانکشن‌های یک گیگابیتی برای به‌دست آوردن بالاترین کارایی بهره ببرید. اگر روی یک NAS توان خروجی File Copy حدود 100 مگابایت بر ثانیه است، احتمالاً محدودیت‌های فیزیکی موجب شده است نتوانید سرعت واقعی روی یک کانکشن شبکه اترنت یک گیگابیت (125 مگابایت) بر ثانیه را داشته باشید. در این شرایط، افزودن تعداد درگاه‌های شبکه اترنت گیگابیتی کمکی نخواهد کرد، بلکه مشکل را پیچیده‌تر می‌کند. تعداد کانکشن‌های اترنت گیگابیتی بیش‌تر فقط امکان اتصال تعداد کاربران بیش‌تری به NAS را فراهم می‌کند. یکی از راه‌کارهای حل این مشکل می‌تواند سوییچ به کانکشن‌های 10GbE باشد. سال گذشته، در ماهنامه شبکه شماره‌های 158، 159 و 160 طی سلسله مقاله‌هایی تحت عنوان «اعترافات یک تازه‌وارد به شبکه‌های 10 گیگابیتی» به‌طور مفصل درباره تنظیمات NAS روی شبکه‌های پرسرعت برای به دست آوردن بالاترین کارایی صحبت کردیم. حتماً به پیشنهادهای ارائه شده در این مقاله‌ها نگاهی بیاندازید.

انتخاب

با توضیحاتی که در بخش‌های قبلی ارائه دادیم، انتخاب و خرید یک NAS تا حدودی آسان شده است. اصولاً این دستگاه‌ها پیچیدگی‌های فنی و مشخصات جزیی زیادی ندارند و می‌توان با تهیه فهرستی از نیازمندی‌ها و ویژگی‌های ضروری یک محصول را انتخاب کرد. فارغ از مشخصات فنی و سخت‌افزاری، از پایین‌ترین رده محصولات NAS تک درایوی تا ذخیره‌سازهای حرفه‌ای قدرتمند هشت کشویی ویژگی‌های کاربردی مشترکی دارند که امکان خرید یک محصول مناسب را افزایش می‌دهد. در ادامه به این ویژگی‌ها نگاهی خواهیم انداخت.

ذخیره‌سازی و نگه‌داری فایل

همان‌ طور که در ابتدای این مقاله گفتیم، تمام دستگاه‌های NAS قابلیت ذخیره‌سازی و به اشتراک‌گذاری فایل‌ها تحت شبکه را دارند که جزء ابتدایی‌ترین ویژگی‌های یک NAS است.

استریم مدیا

این ویژگی نیز می‌تواند توسط هر دستگاه NAS حتی بدون نیاز به قابلیت‌هایی مانند UPnP ،DLNA و iTunes Server تأمین شود. رده پایین‌ترین محصول بازار می‌تواند کارایی حدود 20 تا 40 مگابیت (2.5 تا 5 مگابایت) بر ثانیه ارائه بدهد که برای کپی و انتقال مدیاهای 1080p کافی است و به‌سادگی خواهد توانست حتی چند استریم هم‌زمان را روی شبکه انجام دهد. البته دستگاه‌های ذخیره‌ساز که از قابلیت‌های UPnP ،DLNA و iTunes Server پشتیبانی می‌کنند، امکانات گسترده‌تری در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهند. اگر شما می‌خواهید استریم مدیا روی دستگاه‌های موبایل، دستگاه‌های نمایش‌دهنده تصاویر تحت وب، سیستم‌های کلاود بی‌درنگ یا موارد دیگر داشته باشید، نیاز است دقت بیش‌تری روی ویژگی‌های مالتی‌مدیایی NAS داشته باشید تا مطمئن شوید کارهایی که انتظار دارید را انجام می‌دهد. محصولات دو شرکت سینولوژی و کیونپ در این زمینه بسیار خوب هستند و فهرستی طولانی از مشخصات مدیاسروری ارائه می‌دهند. همچنین، می‌توانید به محصولات شرکت ASUSTOR نگاهی داشته باشید که طی چند سال گذشته به‌سرعت در بازار رشد کرده است. محصولات این شرکت همراه محصولات شرکت کیونپ از درگاه‌های HDMI استفاده می‌کنند که اجازه می‌دهند NAS به یک مدیاسنتر یا HTPC تبدیل شود. شرکت سینولوژی از درگاه‌های HDMI پشتیبانی نمی‌کند.

پشتیبان‌گیری

ساخت یک کپی از اطلاعات ذخیره‌ روی NAS از دیگر کاربردهای اصلی و بنیادی این دستگاه‌ها است. در چند سال گذشته صنعت ذخیره‌سازی در این زمینه شاهد تغییرات زیادی بوده است. بیش‌تر دستگاه‌های NAS امروزی قابلیت پشتیبان‌گیری و هم‌گام‌سازی اطلاعات به‌صورت محلی روی شبکه را دارند و امکان ارتباط از راه دور ایمن و استفاده از سرویس‌های کلاودی مانند Google Drive ،Dropbox ،AWS وغیره را نیز دارند. ویژگی «کلاود خصوصی» امکان دسترسی از راه دور کاملاً ایمن را به فایل‌های ذخیره‌سازی شده روی NAS فراهم می‌کند. این ویژگی کم‌کم در حال گسترش و استقبال است و سیستم‌های پشتیبان‌گیری مانند Apple Time Machine از آن پشتیبانی می‌کنند. همان ‌طور که اشاره کردیم، یکی دیگر از قابلیت‌های NAS به اشتراک‌گذاری فایل‌ها و پوشه‌ها روی شبکه است. این اطلاعات می‌توانند به‌صورت محلی توسط برنامه‌ها و ابزارهای پشتیبان‌گیری کلاینت استفاده شوند. اگر به پشتیبان‌گیری از راه دور یا سرویس‌های کلاود نیاز دارید، مشخصات کامل دستگاه مورد نظر خود را نگاه و بررسی کنید.

 شکل 6: سری ReadyNAS شرکت نت‌گیر گزینه‌های زیادی برای پشتیبان‌گیری اطلاعات دارند و تنها دستگاه‌هایی هستند که برای ذخیره فایل‌ها محدودیت حجمی ندارند و از سیستم محافظت Bitrot و فایل سیستم Btrfs استفاده می‌کنند.

محصولات ReadyNAS شرکت نت‌گیر گزینه‌های بسیار زیاد و انعطاف‌پذیری برای پشتیبان‌گیری روی کلاینت و NAS دارند. آن‌ها می‌توانند هر گونه پشتیبان‌گیری فوری و برنامه‌ریزی شده را روی هر چیزی (FTP،SMB و NFS) ارائه دهند و قابلیت گزارش‌گیری ایمیلی قابل اعتماد نیز دارند. رده محصولات ReadyNAS تنها دستگاه‌هایی هستند که برای ذخیره فایل‌ها محدودیت حجمی ندارند و از سیستم محافظت Bitrot و فایل سیستم Btrfs استفاده می‌کنند ( شکل 6).  محصولات اخیر سی‌گیت به‌ویژه پس از ادغام با شرکت LaCie علاوه بر این‌که می‌توانند از روی دیگر دستگاه‌های NAS پشتیبان‌گیری کنند یا اجازه پشتیبان‌گیری توسط دستگاه‌های ثالث را بدهند، می‌توانند از روی اطلاعات اشتراک‌گذاری‌ شده در هم‌گام‌سازی، NFS ،SMB ،FTP Server وWebDAV نیز پشتیبان‌گیری کنند. اگر نمی‌خواهید برای خرید یک NAS زیاد هزینه کنید ولی تمایل دارید از راه دور به‌طور ساده و مطمئن ارتباط داشته باشید، بهتر است به سراغ رده محصولات MyCloud شرکت وسترن دیجیتال بروید. این دستگاه‌ها در رده‌های بدون رِید، رِید 1 و رِید 5 ارائه می‌شوند و می‌توانید مطابق نیاز خود یک مدل را انتخاب کنید (شکل 7).

 شکل 7: ذخیره‌سازهای MyCloud شرکت وسترن دیجیتال برای پشتیبان‌گیری از راه دور و کلاود شخصی مناسب هستند.

به علاوه، این دستگاه‌ها به باز کردن پورت برای روتر، فایروال، مودم یا کار با دستگاه‌های چند NAT (مانند ترکیب کردن یک مودم ADSL با یک روتر بی‌سیم) نیاز ندارند. در حالت کلی، هنگامی که می‌خواهید به NAS دسترسی از راه دور داشته باشید یا به دسترسی به کلاود شخصی نیاز داشته باشید، در صورت نیاز روی روتر پورت‌های لازم باز خواهند شد. اما روی محصولات myQNAPcloud شرکت کیونپ نیاز به باز کردن پورت‌ها از همان ابتدا وجود دارد و این کار را از طریق پروتکل UPnP انجام می‌دهد. در بحث پشتیبان‌گیری ویژگی مهم دیگری که باید بررسی کنید و تا حدود زیادی به شما بستگی دارد، پشتیبانی از هم‌گام‌سازی است. بیش‌تر دستگاه‌های NAS موجود در بازار استانداردهای پشتیبان‌گیری از روی شبکه به روی هر دستگاه عمومی دیگر و هم‌گام‌سازی این اطلاعات را فراهم می‌کنند، ولی برخی مدل‌ها یافت می‌شود که این ‌طور نخواهند بود. برای مثال، دستگاه‌های NAS شرکت بوفالو فقط توانایی پشتیبان‌گیری و هم‌گام‌سازی اطلاعات روی دستگاه‌های NAS دیگر همان شرکت در یک شبکه را دارند. بنابراین، اگر این قابلیت برای شما اهمیت دارد در هنگام خرید دقت کنید.

    توجه داشته باشید استفاده از درگاه USB و اتصال دستگاه‌های ذخیره‌ساز اکسترنال به یک NAS تک کشو نمی‌تواند موجب افزایش ظرفیت شود؛ زیرا اصولاً ظرفیت دستگاه اکسترنال قابل ادغام و ترکیب شدن با درایو داخلی NAS نیست و از فرمت‌های متفاوتی استفاده می‌کند که با فایل سیستم تحت شبکه NAS متفاوت است. ممکن است فایل سیستم NAS از XFS یا EXT3/4 استفاده کند، در حالی که فایل سیستم دستگاه اکسترنال Fat32 یا NTFS باشد.

برنامه‌ها

با اوج گرفتن استفاده از اسمارت‌فون‌ها و تبلت‌ها، شرکت‌های سازنده NAS دست به کار شده و برنامه سیستم‌عامل‌های آی‌اواس و آندرویید را همراه با محصولاتشان ارائه دادند. با استفاده از این برنامه‌ها می‌توان NAS را به‌سادگی از روی موبایل مدیریت و کنترل کرد یا به اطلاعات ذخیره شده دسترسی داشت، ولی یکی دیگر از ویژگی‌هایی که از سال گذشته وارد حوزه دستگاه‌های ذخیره‌سازی شده و اکنون نیز در حال توسعه است، گسترش امکانات و ویژگی‌های NAS با نصب نرم‌افزارهای جانبی و اضافی است. این ویژگی می‌تواند حرکتی تعاملی برای آینده و بستری برای سفارشی‌سازی این دستگاه‌ها توسط کاربر و کاهش وابستگی به شرکت سازنده باشد. اما وضعیتی که اکنون با آن مواجه هستیم، توسعه برنامه‌ها توسط برنامه‌نویسان و شرکت‌های ثالث است که توسط شرکت سازنده پشتیبانی نمی‌شوند. بنابراین، در صورت خرابی یا گرفتاری باید به اطلاعات کاربران روی اینترنت و انجمن‌های کاربری پیرامون آن مدل NAS متکی باشید. اگر نصب نرم‌افزار برای شما مهم است، ببینید آیا سیستم‌عامل NAS اجازه چنین کاری را می‌دهد یا خیر؟ شرکت سازنده مسئولیت یا پشتیبانی در قبال نرم‌افزارهای نصب شده دارد؟ آیا شرکت سازنده یک فروشگاه نرم‌افزاری دارد؟ برای مثال، شرکت کیونپ در این زمینه پرچم‌دار است و یک فروشگاه برنامه به‌عنوان QNAP Select دارد که به نوعی یک مرکز برنامه برای تشخیص و شناسایی ساده نرم‌افزارها است.

ویژگی‌های سازمانی

ویژگی‌هایی که تاکنون بررسی کردیم، عمومی بودند. اما ممکن است شما انتظار قابلیت‌های تخصصی‌تری داشته باشید. دستگاه‌های NAS به اندازه‌ای قدرتمند شده‌اند که در کنار سرورها و رک‌ها به کار گرفته شوند و به‌طبع قابلیت‌های سازمانی مانند مجازی‌سازی به آن‌ها راه پیدا کنند. سیستم‌عامل بسیاری از این دستگاه‌ها همراه با مجوزها، گواهی‌نامه‌ها و سازگاری‌های VMware Ready ،Citrix Ready و Microsoft Hyper-V ارائه می‌شوند، ولی محصولات شرکتی مانند کیونپ همراه با ویژگی‌های پیش‌رفته‌ای برای تبدیل NAS به یک ایستگاه کاری مجازی‌سازی ارائه می‌شوند. چنین قابلیت‌هایی امکان راه‌اندازی سریع یک ماشین مجازی و لود کردن ایمیج‌های ذخیره شده را فراهم می‌کند. اگر امنیت اطلاعات اهمیت دارد، به سراغ محصولاتی بروید که از قابلیت رمزنگاری درایوها و پارتیشن‌ها پشتیبانی می‌کند. برای مثال، دستگاه +Synology DS415 از یک پردازنده با قابلیت رمزنگاری بهره می‌برد که حتی سربار فرآیند رمزنگاری را به صفر کاهش می‌دهد (شکل 8).

 شکل 8: +Synology DS415 از پردازنده‌ای با قابلیت رمزنگاری سخت‌افزاری بهره می‌برد.

روی محصولات NAS شرکت‌هایی مانند Thecus، نت‌گیر، سینولوژی، کیونپ و ایسوس‌تور یک نسخه ضد‌ویروس نیز ارائه می‌شود. در نهایت، اگر به ظرفیت‌های بسیار زیادی برای ذخیره‌سازی اطلاعات نیاز دارید، به ویژگی‌های SAN و iSCSI نگاهی بیاندازید. برخی مدل‌های دو شرکت کیونپ و سینولوژی از درگاه‌های eSATA و درگاه‌های مخصوص گسترش nfiniband-connected استفاده می‌کنند تا امکان افزایش درایوهای بیش‌تر فراهم شود. کیونپ چند مدل با قابلیت پیش‌فرض iSCSI ارائه داده است که می‌تواند مقدمه‌ای برای تبدیل یک NAS به SAN باشد (شکل 9). همچنین، این شرکت با بازبینی سیستم مدیریت ذخیره‌سازی توانسته است قابلیت Storage Pool را هم به محصولات خود اضافه کند تا بتوان سیستم‌هایی با بالاترین سطح ذخیره‌سازی ساخت.

 شکل 9: QNAP TS-1079 PRO به درگاه‌های iSCSI برای گسترش ظرفیت دستگاه مجهز است.

اطلاعاتی درباره NAS Media Serving/Streaming

برخلاف چیزی که سازندگان NAS می‌گویند و دوست دارند شما هم باور کنید، همیشه مدیاسرورها به یک دستگاه NAS با قابلیت پشتیبانی از ویدیو و موسیقی یا نمایش تمام فرمت‌های عکس نیازی ندارند. کلید اصلی این‌جا است که مدیاسرور شما به چه چیز برای پخش مدیا نیاز دارد. ممکن است این نیازمندی شامل NAS باشد یا اصلاً نیازی به NAS با قابلیت‌های مالتی‌مدیایی نداشته باشد. آزمایش این قضیه ساده است:

1- مدیا را درون کامپیوتر (ویندوز، مک و لینوکس) و پوشه‌ای قرار دهید که روی شبکه به اشتراک گذاشته شده است.

2- پخش‌کننده را روشن کنید و ببینید آیا پوشه اشتراک‌گذاری شده قابل نمایش و خواندن است یا خیر.

3- فایل مورد نظر را انتخاب و اجرا کنید.

اگر بتوانید مراحل بالا را انجام دهید، دیگر نیازی نیست NAS از قابلیت‌های مدیاسروری مانند UPnP AV، DLNA وغیره پشتیبانی کند. اگر شما از کنسول بازی اکس‌باکس 360 یا پلی‌استیشن 3 استفاده می‌کنید یا در آزمایش بالا ناموفق بودید، به سرور UPnP نیاز دارید. اگر می‌خواهید از NAS برای پخش موسیقی از روی iTunes استفاده کنید، دستگاه ذخیره‌سازی شما باید از سرور iTunes پشتیبانی کند تا از طریق دستگاهی که می‌تواند با این سرور ارتباط برقرار کند، موسیقی پخش شود. در این وضعیت نیازی به اجرای iTunes روی ماشین‌های کلاینت ویندوز یا مک ندارید. تنها دستگاهی که مورد نیازتان است، Apple Airport Express خواهد بود. اگر می‌خواهید با استفاده از NAS فایل‌های موسیقی را روی iTunes ذخیره کنید، حتی به سرور iTunes نیز احتیاجی نیست. کافی است پوشه iTunes مانند پوشه‌های دیگر روی شبکه به اشتراک گذاشته شود.

منبع